sobota, 23 lutego 2013

Przesłanie

Wszyscy przyznamy, że świat zdominowany przez przewagę silniejszego, pychę, głupotę staje się obcy, okrutny, nieprzyjazny. Nie chcemy takiej rzeczywistości. Pragniemy akceptacji, równowagi, życzliwości otoczenia. Ku temu zmierza także twórczość
I. Krasickiego. Zawiera ona dziedzictwo moralne stanowiące przewodnik po zawiłym świecie ludzkich spraw. Chęć naprawiania świata prześwieca wielu sentencjom sformułowanym przez autora w krótkich, lecz dosadnych i ponadczasowych bajkach. Przytoczę kilka aforyzmów o uniwersalnym charakterze, aktualnych w każdej epoce.

"Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym."

"Wiesz, dlaczego dzwon głośny?
  Bo wewnątrz jest próżny."

"Umiej być przyjacielem - znajdziesz przyjaciela."           

"Miłe złego początki, lecz koniec żałosny."

"Prawdziwa cnota krytyk się nie boi."

"Mniej szkodzi impet jawny, niźli złość ukryta."

"Mądrość polega na tym, wedle mego zdania, aby nie odpowiadać na głupie pytania."

"Szanujmy mądrych, przykładnych, chwalebnych, śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych."

Więcej cytatów na http://www.cytaty.info/autor/ignacykrasicki.htm

Poeta dociekliwie i niezbyt pochlebnie ocenia ludzkie dokonania względem bliźnich, choć przewrotnie i chyba trochę samolubnie ostatecznie stwierdza , że "... człowiek jednak niezłym jest stworzeniem..." To z pewnością najbardziej budująca puenta naszych rozważań.


Źródło kliknij tutaj



czwartek, 21 lutego 2013

W co i jak się bawić?

Nadrzędnym hasłem bajek I. Krasickiego są słowa: "I śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa". Rzeczywiście, nie o konkretnych ludzi chodzi w jego twórczości, lecz o nieakceptowane przez poetę zachowania i postawy czy ogólnie znane prawa moralne.
Zabawa jest dobra na wszystko, ale czy w związku z  tym, bawiąc się, powinniśmy myśleć tylko o własnym zadowoleniu i beztrosce?


Przyjrzyjmy się zabawie bohaterów bajki "Dzieci i żaby". Historia w niej opisana nie do końca jest fikcyjna. Wieczorem, koło jeziora, chłopcy polowali na żaby. Gdy któraś wypływała na powierzchnię, dostawała od nich kamieniem w głowę. To sprawiało im radość, oczywiście w naszej ocenie niezrozumiałą. Zabawę w takim wydaniu należy nazwać okrucieństwem, bestialstwem, bezmyślnością. Komentarz jednej z atakowanych żab "śmielszej natury" jest wystarczająco wymowny:
"Chłopcy, przestańcie, bo się źle bawicie,
  Dla was to igraszka, nam chodzi o życie".
Prosta i jednoznaczna w wymowie bajka przypomina podstawową prawdę: nie można bawić się, krzywdząc innych. Każdemu należy się szacunek. Gorzką puentą tego utworu jest jeszcze nadmierny egoizm, wykorzystywanie swojej pozycji w stosunku do osób czy istot od nas słabszych. Takiej postawie należy się kategorycznie przeciwstawić. Zasada zastosowana w bajce: mało słów, dużo treści, świadczy o błyskotliwości autora.

Źródło - kliknij tutaj
    

środa, 20 lutego 2013

Ironia losu

Czy nasze osiągnięcia i sukcesy są wykładnią pasji, zdolności, pracy i zaangażowania? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, zwłaszcza w kontekście kolejnej bajki I.Krasickiego.
W utworze "Malarze" poeta przedstawia dwóch portrecistów, których kariera rozwija się różnie.Jan żyje w luksusach, cieszy się powodzeniem i uznaniem. Drugi z malarzy, Piotr, cierpi nędzę i niedostatek. Skąd ta różnica? Nasuwa się przypuszczenie, że z pewnością odpowiada za nią posiadanie lub brak talentu. Nic bardziej mylnego.Gdzież tkwi rozwiązanie zagadki? Okazuje się że w ludzkiej, jakże sprzecznej naturze. Piotr malował świetnie, lecz w malowanych portretach odzwierciedlał prawdziwe oblicza ludzi. Jan z kolei, choć malował gorzej, upiększał portretowanych, spełniał ich marzenia o własnej doskonałości, zaspakajał próżność.
Okazuje się, że ludzie nie chcą oglądać swoich prawdziwych wizerunków, wolą portrety nieprawdziwe, ale piękne w swoim odczuciu. Pragną żyć złudzeniami co do własnej osoby. Aby obnażyć ten brzydki zakamarek człowieczej duszy, poeta posłużył się historią dwóch malarzy, co nobilituje opisywaną przypadłość. Jest w tym utworze ukryta jeszcze jedna prawda o regułach tego świata: na próżności innych  można się dorobić.
Jaki morał można wysnuć z przedstawionej opowieści? Niezbyt budujący. Od praw moralnych, kanonów piękna, sztuki i innych wartości ważniejsze okazują się ludzka pycha i pieniądze.
A Ty, u którego portrecisty zamówiłbyś obraz?

Treść bajki "Malarze": http://pl.wikisource.org/wiki/Malarze





Rene Magritte Zakazane odbicie, 1937

Źródło: http://www.allposters.pl/-sp/La-Reproduction-Interdite-c-1937-plakaty_i6427441_.htm

wtorek, 19 lutego 2013

Zaglądamy w głąb siebie...

Bohaterami bajek I. Krasickiego są najczęściej zwierzęta będące alegoriami ludzi, ich zachowań, cech charakteru.
Przyjrzymy się dzisiaj treści utworu "Kruk i lis". Bajka rozpoczyna się przesłaniem "Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym". Następnie poeta, chcąc poprzeć swój morał, przedstawia sytuację ilustrującą tę sentencję.
Otóż głodny lis spotyka w lesie lub na jego skraju kruka mającego "...w pysku ser ogromny...". Chytre zwierzę wykorzystuje sytuację i aby zataić swoje niecne zamiary i zdobyć zaufanie ptaka, wychwala jego wygląd zewnętrzny. Bezkrytyczny i próżny kruk, złakniony komplementów, upaja się nimi i ulega szyderczej prowokacji. Chcąc pochwalić się swym ślicznym głosem, otwiera dziób, zapominając o serze i ostrożności. Lis tylko na to czekał. Pochwycił spadający ser i uciekł.
Bohaterowie zwierzęcy bajki odzwierciedlają określone typy ludzi. Kruk to symbol naiwności, głupoty, próżności. Lis z kolei symbolizuje spryciarza wykorzystującego cudze słabości.

Czy bajkowych bohaterów odnajdziemy w otaczającej rzeczywistości? Na przestrzeni wieków natura człowieka niewiele się zmieniła. Na tym polega artyzm bajek. Na ich ponadczasowym charakterze i uniwersalnej tematyce. Ale to my dostarczamy inwencji bacznym i krytycznym obserwatorom.


Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=30Edd6sCi8I


poniedziałek, 18 lutego 2013

Zaczyna się bajka...

Życie - najlepszy, choć często nieprzewidywalny scenarzysta... Intryguje, zaskakuje, prowokuje. Dostarcza inspiracji nie tylko artystom. Prawdziwy poligon zmagań z własnymi niedostatkami, pragnieniami. Któż lepiej pojmuje jego moc sprawczą niż człowiek zaprawiony w sztuce literackiej. Papier jest cierpliwy, utrwala trafne spostrzeżenia, pozwala je zachować dla potomnych.
Krasicki jako baczny obserwator oświeceniowej rzeczywistości potrafił w niepowtarzalny, a przy tym  oszczędny, lecz niebywale wymowny sposób utrwalić na papierze wyjątkowo dosadnie typy ludzkich zachowań i postaw. Wykładnią poglądów poety, swoistym manifestem programowym jego twórczości  jest "Wstęp do bajek". Autor określa tu swoje zainteresowania i tematy, którymi się będzie zajmował.Opisuje idealne typy przedstawicieli różnych zawodów, stanu majątkowego, wieku. Pozbawia ich wad, których można by się spodziewać z racji istniejących stereotypów..

WSTĘP DO BAJEK

Był młody, który życie wstrzemięźliwie pędził;
Był stary, który nigdy nie łajał, nie zrzędził;
Był bogacz, który zbiorów potrzebnym udzielał;
Był autor, co się z cudzéj sławy rozweselał;
Był celnik, który nie kradł; szewc, który nie pijał;
Żołnierz, co się nie chwalił; łotr, co nie rozbijał;
Był minister rzetelny, o sobie nie myślał;
Był na koniec poeta, co nigdy nie zmyślał.
 A cóż to jest za bajka? Wszystko to być może;
Prawda; jednakże ja to między bajki włożę.

Źródło: http://pl.wikisource.org/wiki/Wst%C4%99p_do_bajek


Dominantą stylistyczną w utworze jest anafora - autor rozpoczyna kolejne wersy słowem "był". Wymieniani przedstawiciele różnych profesji, stanów, wieku są zaprzeczeniem powszechnych wyobrażeń o ich zachowaniach. Są ilustracją marzeń o świecie idealnym. Jest to możliwe w bajkowej rzeczywistości, lecz nie w realnym otoczeniu. Końcowy dialog utworu obnaża okrutna prawdę: normalność (uczciwość, pogoda ducha, życzliwość) w tym świecie powszechnej obłudy to pojęcie bajkowe. Normalność, moralność to właśnie bajka.
Wszystkie ukazane we "Wstępie do bajek" typy ludzi odnajdziemy w kolejno prezentowanych utworach zbioru Krasickiego pt. 'Bajki i przypowieści".



Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=EJxpFYNyFnI

niedziela, 17 lutego 2013

Tropem Ignacego Krasickiego

Wielką indywidualnością literatury polskiego oświecenia jest Ignacy Krasicki. Ten poeta, prozaik, publicysta to  wyjątkowo wnikliwy obserwator ówczesnych postaw rodaków. Doceniając możliwość literackiej oceny rzeczywistości, napisał liczne utwory o charakterze moralizatorskim. Szczególne miejsce wśród nich zajmują bajki. To utwory niewielkich rozmiarów, w których bohaterami są najczęściej zwierzęta reprezentujące odpowiednie typy ludzkich zachowań. W prostych historiach dotyczących wielu z nas zawierał pouczający morał wprost wypowiedziany lub domyślny.Często tworzył pod wpływem chwili, sypiąc na poczekaniu trafnymi spostrzeżeniami na temat ludzkich postaw. Stąd słusznie nazywany jest "Księciem Poetów". Jako stały bywalec słynnych "obiadów czwartkowych" organizowanych przez ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego, potrafił w zwięzłej literackiej formie oddać sedno ludzkich przewinień wobec bliźnich. Czynił to w sposób żartobliwy, lekki, bez nadęcia, aczkolwiek dosadny i konsekwentny. Zgodnie z formułą oświeceniowego dydaktyzmu uczył poprzez zabawę. Stosował ironię polegającą na  sprzeczności między sensem świadomie nadanym wypowiedzi, a jej dosłownym znaczeniem.Ten zabieg literacki znalazł licznych odbiorców i naśladowców.

Życiorys I. Krasickiego: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Krasicki


sobota, 16 lutego 2013

Poprawianie ludzkich charakterów

Jak oceniasz siebie? Czy znasz motywację swojego postępowania? Od czego ono zależy? Jakie czynniki mają wpływ na Twoją osobowość? Te pytania z pewnością często Cię nurtują...

Kto lub co decyduje o Twoim charakterze? Czy czynniki wrodzone, czy sposób wychowania, kształcenia?
To odwieczne ludzkie dylematy. Współcześnie wiemy, że to, jaki jest człowiek, zależy i od predyspozycji wrodzonych, i od środowiska, w którym się wychowuje. W epoce, która jest przedmiotem naszych rozważań, czyli w oświeceniu, powszechny był pogląd, że każdy człowiek, przychodząc na świat, jest jak "czysta (niezapisana) tablica"  (po łacinie tabula rasa). To, jakim się staje, zależy od kolejnych  doświadczeń, odpowiedniego wychowania i kształcenia. Stąd zagadnienia odpowiedniego kształcenia charakteru w XVIII wieku stały się nadrzędnymi problemami. Skoro otoczenie ma decydujący wpływ na ludzką osobowość, powinno się upowszechniać wiedzę o świecie, a przede wszystkim o człowieku i jego postawach. Literatura tego okresu cechowała się dydaktyzmem - miała charakter nauczający i wychowujący. Jej zadaniem było piętnowanie ludzkich wad i ułomności. Nie pozbawiono jej jednak walorów rozrywkowych  - nauka miała się odbywać poprzez zabawę ("bawiąc, uczyć"). Dlatego najpopularniejszymi gatunkami tego okresu stały się satyra i  bajka, której główną cechą jest występowanie morału. Ukierunkowanie na moralizatorstwo, pouczanie, wytykanie nieprawidłowości to najbardziej charakterystyczne znaki oświeceniowej literatury.

"Dydaktyzm (gr. didaktikós - dający się nauczyć) dążenie do kształtowania u kogoś właściwych postaw lub poglądów poprzez pouczanie go lub dawanie wzorów do naśladowania.
Dydaktyzm w sztuce to dominująca postawa dydaktyczna w dziełach sztuki czy utworach literackich, które mają na celu wychowanie człowieka poprzez nauczanie moralności i obowiązujących norm społecznych. Wartości formalne i estetyczne dzieła zostają podporządkowane funkcji dydaktycznej. Sztuka dydaktyczna jako samodzielny nurt, pojawiła się dopiero w XIX wieku. Jednym z propagatorów takiej działalności artystycznej był angielski pisarz John Ruskin."

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna